CZAS ZWYKŁYCH BOHATERÓW - historie mówione, archiwa prywatne, wystawa

Wystawa jest efektem dwuletniej pracy dokumentacyjnej i badawczej losów żołnierzy związanych z naszym regionem (zachodnia wielkopolska), którzy walczyli w II wojnie światowej poza granicami Polski. Większość jej bohaterów związana była z Armią Andersa i przeszła szlak bojowy wraz z tą formacją. Rozmawiając z ich bliskimi wiele lat po tragedii wojennej, poznaliśmy historie: nie tylko ich historie życia, ale także historie ich rodzin, mając jednocześnie świadomość postępującego zapomnienia, mimo zachowania w domach i w szufladach wciąż licznych rodzinnych pamiątek.


Nagrania rozmów potraktowaliśmy jako relacje z pamięci. Wyłonił się z nich obraz wybiórczy i fragmentaryczny. Lata socjalistycznej cenzury zrobiły swoje, pozbawiając pojedyncze ludzkie losy ich kontekstu historycznego i politycznego. Komentarze historyków do tych wypowiedzi przywracają, na ile było to możliwe, te właśnie konteksty, czyniąc los pojedynczych bohaterów częścią większej i wspólnej historii.
Dostępność cyfrowych kopii dokumentów w archiwach pozwoliła przeprowadzić szeroko zakrojoną kwerendę, co zaowocowało uzupełnieniem wspomnień rodzin o nowe, często nieznane im informacje. Szukaliśmy śladów żołnierskich losów w Archiwum Akt Nowych, Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, a także w Centralnym Archiwum Wojskowym. W pracy tej otrzymaliśmy wsparcie Oddziału Poznańskiego Instytutu Pamięci Narodowej. Kopie zebranych podczas kwerendy dokumentów przekazaliśmy rodzinom osób, których one dotyczyły.


Nie bez znaczenia jest fakt, iż wystawa inauguruje, obok innych przedsięwzięć, działalność placówki muzealnej na Rynku w Zbąszyniu.